Awangarda Krakowska
Notatka na temat Awangardy krakowskiej.
W znaczeniu najogólniejszym termin – awangarda odnosi się nie tylko do literatury, ale w ogóle do sztuki rozwijanej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Janusz Słowiński określa awangardę jako zespół tendencji w sztuce międzywojennej wyrażających się przede wszystkim: antytradycjonalizmem, odejściem od konwencji dziewiętnastowiecznego realizmu i naturalizmu, poszukiwaniu środków artystycznego przekazu związanych bezpośrednio ze współczesnością, nastawieniem eksperymentatorskim i dążeniem do programowości. Do awangardy międzywojennej zaliczyć można wiele kierunków poetyckich, a zwłaszcza formizm, ekspresjonizm i futuryzm.
Rozwój i działalność artystyczna Awangardy Krakowskiej przypada na lata dwudzieste okresu międzywojennego. Twórcą i teoretykiem tej grupy był Tadeusz Peiper.
I faza – 1922 – 1923 – ukazuje się sześć numerów pisma „Zwrotnica”, stanowiącego trybunę teoretycznych i literackich wystąpień młodych poetów.
Wśród pisarzy najbliżej związanych z Peiperem znajdowali się: Julian Przyboś, Jan Kurek i Jan Brząkowski.
II faza – 1925 – 1927 – ukazuje się druga seria „Zwrotnicy” (sześć numerów).
W 1925 r po zamknięciu „Zwrotnicy” następuje szybki rozpad Awangardy Krakowskiej.
W latach 1931 – 1933 ukazywała się „Linia” redagowana przez Kurka przy współpracy jana Brzękowskiego i Juliana Pryzbosia.
Program:
Peiper uznał cywilizację za punkt odniesienia dla wszelkich rozważań o kulturze i sztuce.
miasto – zaczarowana wyspa potężnych wzruszeń
masa – szukany współpracownik nowego piękna
maszyna – poetyczna czarodziejka rozpalonych snów człowieka.
Sztuka i poezja mają do spełnienia szczególną misję: przygotować świadomość człowieka i jego moralną kondycję do właściwego korzystania ze zdobyczy cywilizacyjnych.
Literatura powinna służyć jednostce w odnalezieniu miejsca w nowym, wszechstronnie rozwiniętym świecie „miasta, masy i maszyny”.
Program cywilizacyjny „3 x M” Peipera charakteryzował się nieograniczonym optymizmem: rozwój cywilizacji będzie pasmem sukcesów i zwycięstw podporządkowujących nieujarzmioną, amorficzną naturę twórczej działalności człowieka.